Hoe waarborg je publieke waarden binnen immersieve technologieën? Om dit op de juiste manier aan te vliegen heeft PublicSpaces in samenwerking met Waag Futurelab en het Rathenau Instituut, en in opdracht van OCW en CIIIC de Richtlijn en Publieke Waarden Zelftoets (PWZ) ontwikkelt. Deze zal worden toegepast bij de aanvraag- en offerteprocedures voor financiering binnen CIIIC. De zelftoets is gestoeld op een richtlijn waarin we zeven publieke waarden definiëren.
Over CIIIC
In het CIIIC programma dat dit jaar is gestart met Waag Futurelab, PublicSpaces en het Rathenau Instituut onderzoeken we hoe we publieke waarden kunnen waarborgen binnen immersive experiences (IX). De definitie van IX is breed, maar omvat onder meer zintuigelijke ervaringen van alternatieve, digitaal gecreëerde realiteiten, zoals projecties, audioscapes, virtual reality, 360 graden beeld/video, augmented reality, chatbots, interactieve animaties en games. Binnen dit soort technologieën is het belangrijk om publieke waarden te borgen, zeker omdat het een grote impact zal gaan hebben op ons leven. Deze technologie zal onze huiskamer binnentreden en onze persoonlijke data verzamelen via allerlei sensoren, met alle negatieve gevolgen van dien.
De Publieke Waarden Zelftoets
Het doel van de recent gepubliceerde Publieke Waarden Zelftoets (PWZ) is om de risico’s op het gebied van publieke waarden van dit soort applicaties zo veel mogelijk te vermijden of mitigeren, bewustwording te vergroten, en om makers een handvat te geven hier goed mee om te gaan. De PWZ is dan ook bedoeld voor mensen die zich bezighouden met immersive experiences (IX) zoals ontwikkelaars, toepassers, onderzoekers, makers en andere stakeholders.
De PWZ heeft nog niet een definitieve vorm, maar is een lerend document. Technologische ontwikkelingen veranderen snel, en dus ook de (gebruikers)voorwaarden van nieuwe toepassingen en apparaten. Daarnaast zijn er ook nog veel vragen over wat de beste methode is om publieke waarden te waarborgen: gebruikersvoorwaarden vanuit big tech bedrijven zijn ook voor makers van IX lang niet altijd transparant, en ook is het vaak niet duidelijk waar precies invloed op uitgeoefend kan worden. De PWZ moet dan ook vooral gezien worden als een start van een langer lopend proces, waarbij publieke waarden vanaf het eerste moment van ontwikkeling van een IX meegenomen worden.
Richtlijn: zeven waarden
Ter voorbereiding van deze PWZ is er een Richtlijn opgesteld. Hierin zijn zeven waarden gedefinieerd, gebaseerd op de Scan Immersive Technologies van het Rathenau Instituut: privacy, zelfbeschikking, democratie, gezondheid, veiligheid, inclusiviteit/participatie/non-discriminatie en duurzaamheid. De zelftoets is op deze publieke waarden toegespitst.
Aan de slag!
Hoe breng je dit in de praktijk? De Publieke Waarden Zelftoets bestaat uit twee secties, A en B.
Sectie A is de Richtlijn, hierin worden de zeven waarden beschreven en toegelicht. De Richtlijn is bedoeld ter voorbereiding op sectie B. Sectie B bestaat uit de Toets en heeft drie delen: deel 1 bevat de voorwaarden, deze dienen ondertekend te worden als er een aanvraag gedaan gaat worden. Deel 2 bestaat uit een aantal vragen die beantwoord moeten worden ‘naar eer en geweten’. Deel 3 is de open vraag, waarbij de aanvrager kan toelichten wat de positieve aspecten zijn van de IX op het gebied van publieke waarden.
Binnen de activiteiten van CIIIC zal deze (lerende) richtlijn en zelftoets als uitgangspunt gebruikt worden. De gehele Publieke Waarden Zelftoets kun je vinden op de website van CIIIC.
