Stichting SETUP zet zich in voor een technologie-kritische maatschappij en is daarmee een medestrijder van onze missie. Waarom we niet eerder partners waren? Dat weet niemand… Laten we de nieuwste aanwinst van de coalitie beter leren kennen! We spreken Jelle van der Ster, algemeen directeur van SETUP.
Hi Jelle! Kun je wat vertellen over SETUP?
We zijn een medialab in Utrecht, opgericht in 2010, met als missie het creëren van een technologie-kritische maatschappij waarin burgers een genuanceerd perspectief over de relatie mens en technologie hebben. We onderzoeken technologie als krachtenveld in de maatschappij en kijken hoe dat onze samenleving vormt en stuurt. We zijn niet pro- of anti-technologie, en willen dat mensen zelf leren nadenken over het gebruik ervan en waarom ze bepaalde technologie inzetten en aantrekkelijk vinden. De inzet van technologie is een keuze waar je zelf invloed op kunt hebben en zelf vorm aan kan geven.
We gebruiken de vrije denkruimte van de kunsten om nieuwe verhalen over technologie tastbaar te maken. We maken bijvoorbeeld nieuwe beeldtaal voor technologie [door nieuwe technologie stockfoto’s], of een robot waarmee je samen kan pottenbakken om te laten zien hoe technologie ons niet overneemt maar hoe we ermee kunnen samenwerken.
We werken dus aan artistiek ontwerp en onderzoeksprojecten waarmee we nieuwe verhalen willen maken over technologie. We hebben twee manieren om onze boodschap naar buiten te brengen: de media voor opinie om het denken over technologie op te rekken en programma’s maken. Dat laatste doen we met mensen die vanuit een maatschappelijke opdracht werken en vragen hebben over of en hoe technologie hierin een rol kan spelen. We geven hun handvatten om dat op een bewuste manier te doen.
Hebben jullie ook een eigen expositieruimte?
Ja, we hebben een eigen pand met een werkplaats, presentatieruimte en kantoorruimte.
Welke publieke waarden zijn voor jullie belangrijk?
Wij willen mensen graag autonomie geven om zelf keuzes te maken en bewust aan de slag te gaan met technologie. Autonomie is dus een kernwaarde van ons. Technologie is ontworpen, het heeft een bepaald wereldbeeld, maar dat beeld kan ook anders zijn. Of het A of B wordt, daar gaan wij niet over: als het maar een bewuste keuze is.
Jullie willen mensen niet sturen in hoe ze moeten kijken naar technologie?
Wij willen het denken over technologie verbreden om nieuwe perspectieven toe te voegen, in plaats van het punt te maken dat big tech slecht is. Het jaar 2021 stond bij ons in het teken van vergeving: we onderzochten of we big tech konden vergeven en of we een ander perspectief konden toelaten dan evil Microsoft en Meta. Daaruit rolde het project ‘The Silicon Passion’ waarin we onderzochten wat het Evangelie ons leert over vergeving en of we dat kunnen toepassen op big tech.
Wat daaruit kwam is dat het te makkelijk is om big tech alleen als zondebok aan te wijzen en onszelf onschuldig te wanen. Dat is te simpel. Dat big tech zo dominant kon worden is omdat ze een sentiment aan wisten te boren dat diep in ons zit. Big tech is een manifestatie van alles wat óns mens maakt, onze goede én slechte eigenschappen. Van onze gulheid, onze empathie en enthousiasme, maar ook van onze luiheid, gulzigheid en ijdelheid. Als mensen zijn wij in staat ons gedrag te veranderen om beter te worden. Hier moeten we alleen actief voor kiezen. Dat doe je niet door je vast te houden aan het open source evangelie, maar door ook die donkere kant van ons een plek te geven.
Is die waarde van autonomie ook belangrijk binnen jullie interne organisatie op digitaal gebied?
Wij verplichten medewerkers niet om bijvoorbeeld NextCloud te gebruiken. Ze zijn vrij om te kiezen wat ze willen gebruiken. Vanuit een management pet is dat misschien niet de meest handige keuze: we willen niet te sturend zijn hierin juist vanwege die autonomie. Je wilt mensen de ruimte geven om de tools te gebruiken die het beste voor hun werken.
Waarom zijn jullie aangesloten bij PublicSpaces?
Het voelt heel logisch om lid te zijn, we onderzoeken dezelfde waarden als jullie. We onderschreven al de waarden, maar we hebben het nooit officieel gemaakt. Het is fijn om onderdeel uit te maken van een collectief en in contact te komen met andere partners om zo gezamenlijk de missie op te pakken van een technologie-kritische maatschappij.
Wij willen intern kijken naar tech-alternatieven die meer in lijn liggen met onze missie. We hebben niet de tijd en ruimte om dat zelf uit te zoeken, dus daarvoor is PublicSpaces een goede partner. Op social media gebied willen we ook een stap gaan zetten, omdat we zien dat ze niet meer sociaal zijn. We willen daar betere keuzes in gaan maken. We willen ook kijken hoe onze nieuwsbrief en website verbeterd kunnen worden en ons mengen in de “Mastodons” van deze wereld en zien wat dat ons kan opleveren.
Maar eerst eens kijken wat er uit de Spoelkeuken komt!
