Hoe stap je over naar Nextcloud, een alternatief voor Google-diensten?

Conferentieblog: vooruitblikken naar de PublicSpaces conferentie op 12 maart 2021

Veel publieke instellingen maken gebruik van de gratis Google-diensten als Gmail en Google Drive, maar leveren daarmee wel hun data én die van hun gebruikers uit aan Google. Op z'n zachtst gezegd een onwenselijke situatie. Gelukkig zijn er ethisch betere alternatieven, bijvoorbeeld het open-source productiviteitsplatform Nextcloud. Het Eye Filmmuseum in Amsterdam stapte al over.

Google's privacyperikelen

Google Drive, Gmail, Google Calander, Google Meets: grote kans dat je één van deze tools wel eens hebt gebruikt of gebruikt met je team. Sterker nog, waarschijnlijk kun je ze allemaal afstrepen. En waarom ook niet, want Google werkt goed en alle diensten zijn handig met elkaar verbonden.

Waar we vaak niet genoeg bij stilstaan is dat deze kwaliteit met een prijs komt. Die prijs is jouw identiteit. Google is koning in het verzamelen van de data van haar gebruikers, en neemt het dan ook niet zo nauw met hun privacy. Google verzamelt onder andere de e-mails die je schrijft en ontvangt, foto’s en video’s die je opslaat, en je documenten en spreadsheets. Deze informatie wordt verzameld om de tools zó af te stellen dat ze volledig aansluiten op jouw wensen. Denk bijvoorbeeld aan aanbevelingen, gepersonaliseerde content en aangepaste zoekresultaten. Ook wordt bepaalde informatie doorverkocht aan derden zodat deze gepersonaliseerde advertenties kunnen creëren, afgesteld op jouw internetgedrag.

Niet alleen jouw eigen privacy is daarmee in het geding. Veel mensen heb in WhatsApp de functie ingesteld waarmee ontvangen foto’s automatisch worden opgeslagen in Google Drive. Hiermee raken mensen de controle over hun eigen bestanden volledig kwijt, terwijl ze zelf niet eens gebruikmaken van Google’s diensten. Dit is problematisch omdat mensen zich niet meer kunnen beroepen op hun recht op vergetelheid. Hetzelfde geldt voor het delen van Google Drive documenten, waarmee je personen dwingt deze Google-dienst te gebruiken. 

Maar privacyschending is niet het enige probleem vertelt Natasja Straat, functioneel beheerder en privacy officer bij Eye Filmmuseum. ‘Google heeft ontzettend veel macht naar zich toegetrokken en daarvan zien we nu duidelijk de maatschappelijke consequenties. Als publieke instelling moet je daar niet aan willen bijdragen’, zegt Straat. Daarom nam ze de taak als pionier op zich en zorgde ervoor dat haar afdeling, die het Netwerk Filmeducatie coördineert, overstapte op Nextcloud, een privacyvriendelijk open-source alternatief voor alle Google-diensten. 

Een simpele overstap naar Nextcloud

Het Nederlandse bedrijf The Good Cloud host de Nextcloud-software op hun eigen server en levert deze aan Eye in de vorm van een betaald abonnement (er zijn meerdere abonnementen mogelijk, afhankelijk van de hoeveelheid gebruikers). Straats afdeling gebruikt The Good Cloud om bestanden in op te slaan en om in samen te werken, met OnlyOffice als office pakket. Maar er zijn veel andere opties mogelijk, zoals de mailservice en de kalender. Voor het delen van documenten hebben anderen geen account nodig, je kunt mensen van buiten makkelijk uitnodigen om een document te bekijken en te bewerken.

De overstap ging niet geheel zonder morren. ‘Veel mensen zijn zo gewend aan de vertrouwde en goedwerkende Google-diensten, dat niemand echt zin heeft om over te stappen naar iets nieuws.’ Dat is inderdaad vaak de reden om niet aan een nieuwe dienst te beginnen, het kost simpelweg tijd en energie. Toch ging de overstap technisch soepel: ‘een kwestie van mapjes slepen naar het nieuwe documentenplatform’. Dit doe je door de oude map (bijvoorbeeld Dropbox) en nieuwe map (Nextcloud) te synchroniseren met je computer zodat je in Finder of Verkenner makkelijk tussen de twee kan slepen. The Good Cloud biedt zelf overigens ook de service aan om te helpen bij de overstap voor zakelijke abonnementen.

En inderdaad, beaamt ook Straat, Nextcloud werkt niet zo vlekkeloos als Google, maar het is dan ook geen monopolist met een beurswaarde van meer dan 898 miljard euro die dat verdient aan het doorverkopen van de data van jouw bedrijf of publiek. Als je dat meeneemt in je afweging, dan is de keuze vrij snel gemaakt.

Tot nu toe werken alle toepassingen bij Eye naar behoren. Ook andere grote organisaties, zoals de Duitse overheid, maken al gebruik van de open source private cloud van Nextcloud. Er zitten dan ook goede ontwikkelaars bij Nextcloud. Net als voor alle open en eerlijke alternatieven geldt: hoe meer pioniers overstappen op Nextcloud, hoe meer middelen er zijn om de software te verbeteren.

Dus mocht je, net als het Eye Filmmuseum, willen overstappen naar Nextcloud, dan steun je die ontwikkeling. Straat: 'Het is zeker een aanrader voor kleine organisaties en afdelingen! Zeker als je de privacy van je werknemers en collega's belangrijk vindt, maar ook die van mensen buiten je bedrijf waarmee je documenten deelt, dan is het geen gek idee om te pionieren en de macht van de big-tech-bedrijven iets kleiner te maken'.

Ook op zoek naar goede alternatieven voor digitale tools? Op de website van Ethical staat een praktische lijst van alternatieven per onderwerp. Je kunt bijvoorbeeld simpel beginnen, namelijk met een goede webbrowser als Firefox.  

The Good Cloud zal op 12 maart onderdeel uitmaken van het dagprogramma van onze conferentie. Kom ook, en praat en denk met ons mee over de toekomst van het internet, en hoe we het weer tot een gezonde publieke ruimte kunnen maken.

Tijdens de PublicSpaces Conferentie organiseert de PublicSpaces coalitie een dagprogramma voor professionals uit de publieke sector en ontwikkelaars die op zoek zijn naar een uitweg uit big tech. In de avond vindt het programma plaats voor alle enthousiaste en geïnteresseerde kijkers.