PeerTube in de praktijk: een interview met Beeld & Geluid

Al drie jaar publiceert Mediamuseum Beeld & Geluid video’s op PeerTube en inmiddels is daar een enorm archief aan videomateriaal te vinden. Het museum maakt als coalitiepartner van PublicSpaces onderdeel uit van het net gestarte PeerTube Spaces project waarin we met pilotpartners PeerTube servers opzetten en testen. Beeld & Geluid is hierbij een belangrijke bron van kennis; kennis die Frank Sträter, ICT-engineer van Beeld & Geluid, nu al met ons wil delen in een interview.

Hey, Frank. Wanneer en hoe zijn jullie overgestapt naar PeerTube? 

Als audiovisueel archief hadden we vanuit het PublicSpaces initiatief vroegtijdig interesse in PeerTube. Rond de lancering van PeerTube 1.0 eind 2018 zijn we gaan onderzoeken of PeerTube bruikbaar zou kunnen zijn als publiek toegankelijk platform voor open content.

Sinds 2021 zijn we met onze PeerTube instance live gegaan als showcase van ons project ‘Extending PeerTube’. Dit project had als doel om PeerTube uit te breiden om de beschikbaarheid, toegankelijkheid en vindbaarheid van grootschalige openbare mediacollecties te ondersteunen.

Met het importeren van de inhoud (video + metadata) van het bestaande platform openbeelden.nl hebben we ons PeerTube platform met meer dan 7000 video’s gelanceerd.

Jullie zijn echt een pionier. Waarom de dappere keuze voor het nog niet zo bekende PeerTube?

Bij Beeld & Geluid hebben we in het verleden al vaker eigen video hosting websites opgezet, maar die waren vrij kostbaar om over de jaren heen te onderhouden en moderniseren waar nodig. We zagen in PeerTube potentie om deze als basis te laten dienen voor toekomstig vergelijkbaar gebruik. 

Het gedecentraliseerd federatie-model van PeerTube (en andere ActivityPub platforms zoals Mastodon) sluit naar onze mening tevens aan bij de missie van het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE), waarbij kennisdeling en samenwerking in de cultuursector gefaciliteerd en gestimuleerd wordt.

Wat voor video’s zetten jullie op PeerTube?

Beeld & Geluid maakt zelf niet zoveel video’s en is voornamelijk beheerder van gedigitaliseerd audiovisueel materiaal in ons archief. We zetten alleen video’s op PeerTube die rechtenvrij zijn en die wij mogen herpubliceren.

Wat is het doel van de Beeld & Geluid video’s op PeerTube? Is het een manier van archiveren of zitten er meer doelen achter? Willen jullie bijvoorbeeld publiek bereiken of het materiaal makkelijker te delen maken? 

In het algemeen is het doel het publiek te laten zien wat er in ons archief besloten ligt. Het online beschikbaar maken geeft voor het publiek een laagdrempelige manier om van ons archief kennis te nemen. Met het materiaal op PeerTube bereiken we ook een breder publiek en stimuleren we tevens creatief hergebruik.

Dat hergebruik heeft the maken met de cratieve commons license waaronder de video’s zijn geplaatst. Wat houdt dat in en waarom hebben jullie daarvoor gekozen?

Creative Commons (CC) is een oorspronkelijk Amerikaans project voor het bevorderen van open inhoud. Het heeft als doel om creatieve werken vrijer beschikbaar te stellen dan bij traditioneel auteursrecht of copyright mogelijk is, zodat die werken bijvoorbeeld gemakkelijker gekopieerd en verspreid kunnen worden of dat anderen er verder aan kunnen werken. Creative Commons biedt verschillende vrije licenties aan die auteursrechthebbenden kunnen gebruiken om bij het verspreiden van informatie problemen te voorkomen die door de huidige auteursrechtwetgeving kunnen optreden.

Voor ons zijn de Creative Commons licenties of de Publiek Domein markering de enige mogelijkheid om materiaal uit ons archief vrij van restricties voor het algemeen publiek te herpubliceren.

Hoe bevalt de moderatie op jullie server? Hebben jullie daar veel werk aan? 

Moderatie met PeerTube behelst 2 zaken. Ten eerste de moderatie van video content en dus het beoordelen of de video’s die worden geüpload voldoen aan de voorwaarden van het gebruik van het platform en zodoende reageren als een gebruiker bezwaar aantekent op gepubliceerde video’s. Daarnaast kennen we moderatie van videocomments: het beoordelen van comments op video’s die door kijkers kunnen worden geplaatst..

Op onze server hebben wij geen open sign-up en onze gebruikers die video’s uploaden houden zich aan de afspraken over wat is toegestaan wat betreft inhoud. Wij hebben in het begin ervoor gekozen om geen comments toe te staan vanuit de zorg dat er dan teveel werk aan zou zijn. Inmiddels is PeerTube als platform al verder doorontwikkeld en is het een stuk makkelijker om moderatie werk in te perken (onder andere comment spam was een lange tijd een probleem).

Vanwege het voornamelijk historische karakter van onze video’s denken we niet dat we veel comments zullen krijgen, dus wellicht is het een goed idee om het eens voor alle video’s aan te zetten. We verwachten er hoe dan ook niet heel veel werk aan. 

Jullie hosten jullie PeerTube server zelf. Hoeveel tijd waren jullie kwijt met het opzetten van de server en hoeveel tijd zijn jullie er nu aan kwijt? Wat voor taken komen hierbij kijken?

Het opzetten van een server is niet zo moeilijk en kun je in één dag doen. Het meeste tijd zit in het inrichten en vooral toevoegen van inhoud. In het begin waren we nog actief in het verbeteren van PeerTube zelf (bug fixing, testen, documentatie), maar inmiddels is PeerTube zo stabiel en feature complete, dat we er weinig tijd in steken. De enige taak die overblijft is een update installeren als er een nieuwe release is. De kosten (tijd en geld) zijn dus momenteel nihil.  

Met PeerTube kun je inhoud federeren tussen je eigen server en die van anderen. Hoe gaat B&G daarmee om? Wat hebben jullie daarvan geleerd?

Federeren met een ander server werkt het best als je thematisch dezelfde inhoud hebt en elkaars video’s niet misstaan. We hebben vanaf het begin en bij gebrek aan andere (vooral Nederlandstalige) instanties met historisch beeldmateriaal voornamelijk gefedereerd naar andere instanties toe, dus eenrichtingsverkeer, waarin onze video’s op andere instanties te zien waren, maar die zelf nauwelijks interessante video’s bevatte. Inmiddels doen we dat ook niet meer, omdat de context van onze video’s (voornamelijk Nederlandstalig historisch beeldmateriaal) op andere instanties ontbrak.

Jullie maken gebruik van verschillende videoplatforms. YouTube, jullie eigen platform gerelateerd aan DAAN (Digitaal Audiovisueel Archief van Nederland), PeerTube. Hoe verhouden deze zich tot elkaar? Wanneer wordt voor welk platform gekozen?

DAAN is ons primaire platform voor ons hele archief en voornamelijk bedoeld voor het bestellen van AV materiaal, maar is niet rechtenvrij en is bedoeld voor media-professionals en particulieren die een licentie voor gebruik kopen. YouTube is meer vergelijkbaar met PeerTube, maar vooral voor het afspelen van content en dient meer ter promotie van onze collectie. Je vindt daar dus ook fragmenten van video’s die door de webredactie is samengesteld. PeerTube maakt het mogelijk om naast afspelen ook legaal een integrale kopie (mp4) te downloaden en her te gebruiken onder voorwaarde van de Creative Commons licentie.

Wat zijn de valkuilen in het opzetten en gebruik van PeerTube?

Verwacht niet te veel van het bereik van je instantie als website. Het publiek komt niet naar je “website” om een avondje video’s te bekijken. Het aantal views van een video is vooral kwalitatief van waarde (laag aantal, hoge interesse) en de waardering zal niet vaak worden uitgesproken (likes, comments, etc.). Breng vooral de video’s zelf naar je publiek toe door ze te embedden in een artikel of te delen via social media, vooral als je al als organisatie op Mastodon aanwezig bent. Je hebt maar een paar mensen nodig die geloven in de toekomst van PeerTube en het leuk vinden om er tijd en moeite in te steken en daar een mandaat vanuit je organisatie hebben om er je eigen succes van te maken.

Zou je PeerTube aanraden aan andere organisaties? 

Ja, we zouden zeker aanraden het eens een keer te proberen; al heb je maar een paar video’s of heb je alle video’s al op YouTube staan. Het is inmiddels zo makkelijk om een kanaal op een open instance te starten of een tijdelijke hosted PeerTube te draaien voor lage kosten. Je kunt zelfs je hele YouTube kanaal importeren zonder technische kennis en een tijd lang synchroon beiden laten bestaan.

PeerTube is heel snel doorontwikkeld en is in rap tempo stabieler en veelzijdiger geworden. Afhankelijk van wat voor soort audiovisueel materiaal je te bieden hebt, zijn er binnen de “Fediverse” (ActivityPub gebaseerde platformen) ook andere alternatieven in opkomst, zoals bijvoorbeeld Loops als alternatief voor TikTok.