Conferentieblog: vooruitblikken naar de PublicSpaces conferentie op 12 maart 2021
Met zijn internetserie De Slag om het Internet streeft programmamaker Roland Duong naar een internet zonder privacyschendende big tech monopolisten en zonder op hol geslagen algoritmes. Door met verschillende pioniers en denkers in gesprek te gaan, inventariseert hij de stappen die gezet moeten worden en de nieuwe tools die mogelijk zijn, en probeert daarmee te vraag te beantwoorden: hoe kunnen we het world wibe web fixen? Wij spraken Duong, die moderator zal zijn van onze conferentie, over de voortgang van zijn strijd.
Waarom ben je deze internetserie gaan maken?
Zo’n twintig jaar geleden begon ik samen met Maurice Dekkers het programma Keuringsdienst van Waarde. Er was toen ontzettend weinig bekend over de herkomst van de producten in de supermarkt. De transparantie was echt nul en het interesseerde eigenlijk niemand iets. Maar het interesseerde mij wel. Ik begon met een vraag aan de chocoladefabrikant Droste die ze nooit eerder hadden gekregen, namelijk: waar komt jullie cacao eigenlijk vandaan? Tegenwoordig zijn die vragen doodnormaal. Een fabrikant is nu verplicht om verantwoording afleggen over ingrediënten en werkwijzen.
Keuringsdienst van Waarde
Dat is nu de offlinewereld. De onlinewereld daarentegen is ontzettend intransparant. Het is een sluier na sluier van misleiding. Daarom wilde ik ook de transparantie op het internet dichterbij brengen. De problemen zijn namelijk eindeloos: misinformatie, fake news, techmonopolies als Apple, Google en Amazon met te veel macht. Tegelijkertijd hebben we geen idee van wat er nou precies gebeurt. We gebruiken deze diensten allemaal, maar we weten niet hoe ze tot stand komen en wat de consequenties van ons gebruik zijn. Daar moet heel snel een inhaalslag in kennis in komen. Met deze internetserie hoop ik daaraan bij te dragen.
Kun je wat meer vertellen over de inhoud?
De serie is een hybride model en een internet only serie. Het begon op de Dutch Design Week met vier talkshows en daarna volgden er podcasts en artikelen op de Tegenlicht website. Het voelt als een soort super narrowcasting. Heel anders dan de televisiewereld waar ik vandaan kom, maar het bevalt me erg.
Met de Slag om het Internet wil ik veel inhoudelijkere gesprekken voeren die veel dieper gaan dan op tv. Ik vind het fijn dat ik daarvoor de ruimte heb en het medium zich daarvoor leent. Wellicht ruil ik dat dan in voor een minder breed publiek, maar voor dat publiek kan ik wel gefocust en informatief de kernthema’s aanstippen. Ik hoop dat ik op deze manier betrokken burgers, beleidsmakers en opiniemakers sneller meekrijgt.
Wat zijn tot zover je meest interessante bevindingen?
Ik vind het heel interessant dat er inmiddels een brede consensus bestaat onder belangrijke mensen over wat er moet gebeuren, namelijk het neerleggen van de verantwoordelijkheid voor beter internet bij de grote spelers. Maar de vraag is: gaat dat op een goede manier gebeuren? Of wordt het toch een kwestie van zachte heelmeesters maken stinkende wonden? Dat is eigenlijk waar ik bang voor ben.
Ben je misschien toch iets hoopvols tegengekomen in de serie waarvan je denkt dat het goed zou kunnen werken?
Signal: de open source en privacyvriendelijke chatapp
Ik vind het vooral hoopvol dat ik op mijn telefoon dagelijks meldingen krijg van nieuwe mensen uit mijn kring die op Signal komen: een open source message app zonder winstoogmerk die privacy hoog in het vaandel heeft staan. Mensen begrijpen dat het steunen van het commerciële Facebook (de eigenaar van WhatsApp) niet iets is wat je moet willen, maar dat je moet streven naar privacy en open source toepassingen. Ik ben blij dat dat besef groeit. Drie jaar geleden zeiden mensen nog: waar heb je het eigenlijk over? Wat is er mis met Gmail, dat werkt toch goed? Nu zitten we in een grote golf van big-tech-bewustzijn. Er is momentum!
In de introductie van je serie had je het over je plan van aanpak. Stap één is de inventarisatie van de grote uitdagingen. Vervolgens moet daar een vijf-puntenplan uitrollen met concrete stappen om het internet beter te maken. Krijgt dat vijf-puntenplan al vorm?
Ik ben heel erg op zoek naar het laaghangend fruit. Ik richt mijn pijlen nu een beetje op omroepen en veel publieke organisaties die allemaal knoppen van sociale media op hun websites zetten. Dat is raar. Moet je je voorstellen dat de VPRO zou zeggen: wil je ons bellen, bel dan met Vodafone. Dan maken ze reclame voor een commerciële dienst en dat is nu precies wat er gebeurt met sociale media. Eén van de punten zou dus kunnen zijn om de WhatsAppknop te vervangen voor een Signalknop. Idealiter zouden publieke organisaties enkel knoppen van bedrijven op hun site mogen zetten die open source zijn, geen winstoogmerk hebben en privacy van gebruikers waarborgen.
De gebruikelijke sociale media icoontjes
Een ander punt gaat over de WhatsApp buurtpreventieborden van de gemeente. Ik zou met gemeentes in gesprek willen gaan en hun erop wijzen dat ze een commerciële, privacyonvriendelijke partij promoten. Ook hier zou mijn actiepunt zijn om dit te veranderen naar Signal en zo de burger te stimuleren om open source toepassingen te gebruiken. Dat is een concrete actie, één van die vijf punten, waar ik achteraan wil.
En daarmee wil je dus ook beleidsmakers beïnvloeden om het anders te doen?
Ja, maar vooral de publieke organisaties. Die moeten net als PublicSpaces het voortouw nemen. Ze zouden zich moeten afkeren van sociale media en gebruik moeten maken van open source toepassingen.
Hier komt ook het lobbyaspect terug waar je het over had in de introductie.
Ja, dat is de reden waarom ik Europarlementariër Paul Tang heb uitgenodigd voor de volgende podcast. Hij roept politieke partijen op om voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart plannen op te nemen in hun partijprogramma’s die het internet veiliger en transparanter moeten maken. De politieke partijen die in de Tweede Kamer aan de macht komen, hebben namelijk weer invloed in politiek Brussel op Europees niveau. Via die podcast probeer ik mensen aan te sporen om geëngageerd te raken met het onderwerp en de politiek aan te sporen om verbeteringen door te voeren. Samen lobbyen Paul Tang en ik dus eigenlijk bij de luisteraar.
Is er een persoon uit de serie waarvan je zegt: volg die, die is echt interessant, die maakt stappen.
Verschillende mensen, maar iemand die vaker terugkomt is kunstenaar en privacydesigner Tijmen Schep. Hij is superinteressant en ik zou de podcast met hem daarom echt aanbevelen. Hij zit daarnaast in een adviescommissie voor de Europese commissie waar hij zijn mening geeft over het omgaan met algoritmes.
Tijmen Schep
Tijmen laat de mens op een artistieke manier goed kijken naar die algoritmes. Hij heeft de hele mooie website How Normal am I gemaakt waarop je eerst door algoritmes wordt getrokken, waarna je krijgt te horen hoe mooi of lelijk je bent en waarom. Dat is een afspiegeling van hoe we veel vaker dan we liefhebben aan alle kanten gescreend worden door algoritmes. Denk bijvoorbeeld aan sollicitatieprocedures en verzekeraars. Tijmen Schep laat dat op een hele mooie en confronterende manier zien. Dus ja, ik hou hem wel in de gaten.
We zien jou op 12 maart als moderator bij onze conferentie. Wat hoop je daaruit te halen?
Ik heb ook niet de heilige graal, maar de strijd voor een beter internet is wel erg versplinterd. Er zijn zoveel slimme mensen bezig met deze problematiek, maar op een bepaalde manier weten we het niet te combineren tot een vuist. Daardoor maken we slechts kleine stapjes. Ik hoop dat de conferentie en het daarbij behorende gedachtegoed van PublicSpaces aanleiding is om als gebundelde publieke organisaties de Instagrams en de Facebooks te weren. Dat is wel utopisch, want er gaat daarmee internetverkeer wegvallen waardoor minder mensen bereikt worden. Maar we moeten dat gesprek wel voeren.
Misschien kunnen we op de conferentie een soort voornemen uitspreken om van die sociale media af te stappen en zelf met een publiek sociaal medium te komen. Zo maken we er echt werk van. Op dit moment hinkt de mind set helaas te veel op twee benen. Partijen doen mee aan deze conferentie, maar ondertussen wordt er wel gestreefd naar zoveel mogelijk Instagram-volgers en wordt met belastinggeld gemaakte content gratis op YouTube gedropt. Het is nog te veel hinkelen tussen twee gedachten en dat moet echt stoppen.
Praat verder: PublicSpaces Conferentie – Towards a common internet
Roland Duong zal samen met Nadia Moussaid moderator van het avondprogramma van onze conferentie zijn op 12 maart 2021. Bovendien is Tijmen Schep ook onderdeel en vertelt dan over zijn projecten.
Kom ook, en praat en denk met ons mee over de toekomst van het internet, en hoe we het weer tot een gezonde publieke ruimte kunnen maken. Tijdens de PublicSpaces Conferentie organiseert de PublicSpaces coalitie een dagprogramma voor professionals uit de publieke sector en ontwikkelaars die op zoek zijn naar een uitweg uit big tech. In de avond vindt het programma plaats voor alle enthousiaste en geïnteresseerde kijkers.
Over Roland Duong
Roland Duong is altijd bezig om urgente, maar onzichtbare thema's 'mainstream' te krijgen. Zo wil hij bijdragen aan de 'tipping point' voor wezenlijke verandering. Samen met Maurice Dekkers maakte hij het befaamde tv-programma De Keuringsdienst van Waarde. Daarna maakte hij documentaireseries als De slag om de klerewereld en De prijsvechter. Voor Tegenlicht maakte hij meerdere films waaronder de digitale trilogie: Shoppen volgens China, Klik- en kluseconomie, en De grote dataroof. Deze laatste trok meer dan drie miljoen kijkers. Een eerlijker internet is volgens Duong het belangrijkste thema op dit moment en daarom stort hij zich nu op de web-only serie De slag om het Internet.
Geef een reactie