Op 14 november 2022 heeft een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer de motie van de leden Koekkoek en Kathmann aangenomen, die stipuleert om alle overheidsdepartementen aan te laten sluiten bij PublicSpaces. Daarmee heeft Nederland een grote stap gezet in de richting van een beter internet voor haar burgers, en kan ze een voortrekkersrol innemen in Europa.

‘Het is aan ons land, en als overheid, om de digitale transitie in goede banen te leiden en zorg te dragen voor een goede maatschappelijke inbedding. De vraag die we met elkaar moeten beantwoorden is in welke gedigitaliseerde samenleving we willen leven. Het is aan ons samen om te borgen dat onze publieke waarden het fundament voor de digitale transitie blijven. Dat vraagt om blijvende aandacht als we de bijdrage van digitalisering in onze beleidsmatige en maatschappelijke opgaven concretiseren.’

Zo sluit staatssecretaris Van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) de kamerbrief van 4 november af, waarin de Tweede Kamer wordt geïnformeerd over de Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren. Tien dagen later is de motie van Koekkoek (Volt) en Kathmann (PvdA) met een overgrote meerderheid aangenomen. De motie verzoekt de regering om haar steun aan PublicSpaces uit te breiden tot deelname van alle departementen aan de PublicSpaces-coalitie. Dit is een veelbelovende vooruitgang waarin de missie van PublicSpaces en het digitaliseringsbeleid samen komen: om toe te werken naar een digitaal ecosysteem dat gebaseerd is op publieke waarden, waarin Nederland een voortrekkersrol kan spelen.

Gedeelde waarden en doelen

In het toewerken naar dit digitale ecosysteem heeft PublicSpaces een onderzoekende, bouwende en faciliterende rol. Voorbeelden van lopende projecten zijn PubHubs en Proof of Provenance, waarin we kwesties als databescherming, copyright & desinformatie onderzoeken. Dit sluit naadloos aan bij de nieuwe agenda van het rijk: “het stimuleren en zelf inzetten van (publieke) veilige alternatieven voor online platformen en diensten bij publieke instellingen die voldoen aan publieke waarden.” (zie Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren). Alternatieven waarmee we onze democratie niet alleen kunnen beschermen maar ook kunnen laten bloeien. Alternatieven waarbij we niet afhankelijk zijn van big tech. Zo kunnen we kwesties als databescherming, privacy, burgerschapsvorming & nepnieuws gezamenlijk adresseren als publieke sector.

Hoog ambitieniveau

De Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren licht een tipje van de sluier op wat betreft de kwesties waaraan we samen zullen werken. Zo worden er vijf kernprogrammalijnen beschreven, waaronder ‘iedereen kan meedoen in het digitale tijdperk’, ‘iedereen kan de digitale wereld vertrouwen’ en ‘iedereen heeft regie op het digitale leven’. Specifiek wordt ook een gedeeld begrippenkader voor publieke instellingen en een keurmerk dan wel wettelijke verplichting genoemd wat betreft technologische publieke normen. Ook wordt het aanzwengelen van publiek debat over soortgelijke kwesties benoemd. Van Huffelen noteert daarbij, in de kamerbrief van 4 november, dat de Werkagenda een ‘hoog ambitieniveau’ heeft en daarom zo’n acht jaar vooruitkijkt, over deze kabinetsperiode heen. Stabiliteit en progressie bewaren wat betreft het toewerken naar een digitale samenleving met democratische en publieke waarden is dan ook een groot goed. Dit is een belangrijke stap richting waardegedreven digitaliseren, waarbij PublicSpaces constructief beleid in deze richting graag ondersteunt.

We zijn heel blij met de bijna kamerbrede steun voor de motie en het sterkt ons in ons voornemen om te blijven strijden voor een internet met meer aandacht voor publieke waarden. Wellicht kunnen we zo zelfs tot voorbeeld dienen voor Europa.