Samen met de Hogeschool van Amsterdam ontwikkelde PublicSpaces een roadmap voor Civic Social Media. Het project richtte zich op het onderzoeken, ontwerpen en promoten van digitale platforms waarmee leden van de gemeenschap veilig kunnen communiceren, samenwerken en informatie kunnen uitwisselen. Deze platforms zijn gebaseerd op publieke waarden en worden transparant ontwikkeld en beheerd door organisaties en initiatieven met een maatschappelijk doel.
Het debat over de noodzaak van een digitale publieke infrastructuur en op publieke waarde gebaseerde online ruimtes heeft de afgelopen jaren aanzienlijk aan kracht gewonnen. Overheden en financieringsinstellingen hebben diverse oproepen en manifesten over dit onderwerp gepubliceerd en het verschijnt steeds vaker op nationale en Europese beleidsagenda’s. Ook zijn er diverse initiatieven ontstaan, zoals het Facebook-alternatief Mastodon, technische protocollen zoals ActivityPub en Matrix voor gedecentraliseerde (gefedereerde) sociale netwerken en het open-source-initiatief Decidim voor participatieve processen.
Civic social media zijn niet geoptimaliseerd voor individuele gebruikers, maar ontworpen voor samenwerking, dialoog en communicatie binnen collectieven en gemeenschappen. Als zodanig begeven ze zich op relatief onbekend terrein. Vragen variëren van brede kwesties – zoals waarom civic social media belangrijk zijn en welke juridische en beleidskaders nodig zijn – tot meer praktische kwesties, zoals hoe civic social media-initiatieven ontworpen, geprogrammeerd, gefinancierd, beheerd en gepromoot kunnen worden.
Met het alternatieve social platform PubHubs als casestudy onderzochten HvA en PublicSpaces de mogelijkheden van Civic Social media. Dit project wordt gefinancierd door SIDN Fonds.
Roadmap
De roadmap die HvA en PublicSpaces ontwikkelden kan worden gezien als een verkenning van het pad dat de maatschappij moet bewandelen om een landschap van civic social media te realiseren. De ontwikkeling ervan gaat verder dan alleen het ontwerpen van een app of website. Het vereist ook nieuwe bedrijfsmodellen, ontwerpstrategieën, professionele rollen, wetgeving en cultuurverandering.
Ons huidige gebruik van sociale media brengt een aantal grote maatschappelijke risico’s met zich mee. Sociale fragmentatie, polarisatie en de verspreiding van desinformatie zijn schadelijk voor de democratie en onze maatschappelijke veerkracht. De verslavende werking van sociale media kan schadelijk zijn voor ons geestelijk welzijn. De afhankelijkheid van grote buitenlandse techbedrijven, die aandeelhouderswinst belangrijker vinden dan het beschermen van publieke waarden, ondermijnt onze digitale soevereiniteit en controle over belangrijke communicatiekanalen.
De samenleving zou gebaat zijn bij een landschap van sociale media waar deelnemers zich welkom voelen, elkaar met respect behandelen en de verstrekte informatie kunnen vertrouwen. Een landschap waarin maatschappelijk belang en publieke waarden voorrang krijgen boven commercieel gewin. En waarin privacy gewaarborgd is en communities zelf zeggenschap hebben over de vormgeving van de onlineplatformen die ze gebruiken.
Terminologie
We spreken van civic social media, omdat we vanuit een beleids- en ontwerpperspectief de functie van deze sociale media in de samenleving belichten: het faciliteren van gemeenschappen, ondersteuning, uitwisseling en debat. In een democratische samenleving speelt een gezonde burgermaatschappij van actieve burgers en maatschappelijke organisaties een cruciale rol.
Er bestaan ook alternatieve termen, zoals public social media en waardengedreven sociale media, waarbij de publieke waarden worden benadrukt die eraan ten grondslag liggen. De term digitale commons benadrukt de rol van de gemeenschappen zelf bij het beheer ervan. En er zijn meer termen in omloop die in dezelfde richting wijzen, maar met een iets andere nadruk: de behoefte aan een alternatief landschap voor sociale media, gebaseerd op publieke waarden en collectief welzijn.
We hebben een agenda of een roadmap ontwikkeld voor de ontwikkeling van deze civic sociale media. Het document kan worden gezien als een verkenning van het pad dat de maatschappij moet bewandelen om zo’n landschap van civic sociale media te realiseren. De ontwikkeling ervan gaat verder dan alleen het ontwerpen van een app of website. Het vereist ook nieuwe bedrijfsmodellen, ontwerpstrategieën, professionele rollen, wetgeving en culturele veranderingen.
Downloads
De roadmap is beschikbaar in een slidedeck-formaat, zodat je het niet alleen kunt gebruiken wanneer je zelf aan een civic sociaal mediaproject werkt, maar je het ook gemakkelijk aan anderen kunt presenteren om hen te overtuigen hun krachten te bundelen!
Download de roadmap in het Engels.
Download de roadmap in het Nederlands.
We hebben ook een gemakkelijk te printen versie gemaakt:
Meedoen
In de komende periode gaat PublicSpaces samen met partners het concept van civic social media verder uitwerken in concrete use cases. Daartoe is een alliantie in het leven geroepen onder de noemer The Next Socials. Bij deze alliantie zijn organisaties aangesloten uit onder meer cultuur, media en zorg die zich gezamenlijk willen inspannen voor het ontwikkelen van een netwerk van civic social media. Ook meedoen? Sluit je aan via https://thenextsocials.nl/
Verantwoording
De roadmap is tot stand gekomen dankzij een samenwerking tussen de onderzoeksgroep Civic Interaction Design van de Hogeschool van Amsterdam, PubHubs, PublicSpaces, de gemeente Amsterdam, de Radboud Universiteit en de Universiteit Utrecht, met financiële steun van het SIDN Fonds. De roadmap is tot stand gekomen met inbreng van vertegenwoordigers van diverse maatschappelijke organisaties.